του Δημήτρη Σούρδη *
Στον προηγούμενο αιώνα, τόσο η επαναστατική όσο και η μεταρρυθμιστική Αριστερά ηττήθηκε και στις δύο εκδοχές της. Ο «υπαρκτός» κατέρρευσε αφού ο κρατισμός αποδείχθηκε ανίκανος να συμβαδίσει με μια οικονομία της γνώσης. Η σοσιαλδημοκρατία, αφού αρχικά απεμπόλησε τον στόχο της για μετασχηματισμό της κοινωνίας, αρκέστηκε σε μια αναδρομική αναδιανομή του εισοδήματος μέσω επιδομάτων και παροχή κοινωνικών υπηρεσιών για άμβλυνση των ανισοτήτων και των επιπτώσεων του αποκλεισμού. Η παγκοσμιοποίηση και ο φορολογικός πραγματισμός όμως οδήγησαν την σοσιαλδημοκρατία σε μάχες οπισθοφυλακής και υπεράσπιση κεκτημένων τα οποία σταδιακά εγκαταλείπει .
Η Αριστερά σήμερα, εγκλωβισμένη στον κρατισμό ή / και στη αναδιανομή του εισοδήματος, δείχνει σαν μην έχει κάτι να προτείνει. Έχοντας παραιτηθεί από την οργάνωση της παραγωγής, ή μεταθέτοντάς την σε ένα μακρινό μέλλον δείxνει στην ουσία να συντάσσεται με το πρόγραμμα του κατεστημένου. Χωρίς όραμα και χωρίς εναλλακτική πρόταση που να δίνει ελπίδα για μια ζωή διαφορετική και με νόημα, οι νέοι έχουν γυρίσει τις πλάτες στην αριστερά. Όσο μένει δέσμια σε αναλύσεις του 19ου αιώνα δεν υπάρχει ελπίδα για μια πραγματική εναλλακτική πρόταση. Ο κρατισμός είναι απαξιωμένος (κανένας δεν πιστεύει ότι μπορεί να του προσφέρει κάτι παραπάνω πέρα από μια στοιχειώδη ασφάλεια) και όσο μειώνεται η διαφορά της τεχνολογικής υπεροχής της δύσης έναντι των υπολοίπων, το κράτος θα έχει όλο και λιγότερα διαθέσιμα για αναδιανομή.
Και όμως υπάρχουν ιδέες για μια εφικτή εναλλακτική πρόταση που δεν θα αρκείται σε μάχες οπισθοφυλακής αλλά δημοκρατικά και σταδιακά θα προωθεί εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που το αποτέλεσμα συνολικά θα ανατρέπει το κατεστημένο.
Συνίσταται σε πολιτικές εμβάθυνσης της δημοκρατίας και της αγοράς (ναι της αγοράς), προθυμία για θεσμικό πειραματισμό, αποκεντροποίηση της παραγωγής και πρόταξη της τοπικοποίησης καθώς και στην προώθηση της αλληλεγγύης πέρα από αυτήν της κρατικής παροχής. Να μένουμε στην υπεράσπιση κεκτημένων είναι άμυνα και δεν αρκεί, δεν είναι αριστερή πολιτική. Το όραμα για μια ισότητα μισθωτών δεν συγκινεί, δεν αλλάζει τη ζωή. Το υπάρχον σύστημα δίνει (έστω και λιγοστές) ελπίδες διαφυγής. Η αριστερά επί της ουσίας δεν υπόσχεται τιποτε. Εάν δεν δημιουργήσουμε μια νέα αφήγηση, ισοδυναμεί με αποδοχή του συστήματος. Δεχόμαστε να αγωνισθούμε όχι μόνο στο γήπεδο του αντιπάλου αλλά και με τους δικούς του όρους.
Ας ξεφύγουμε από τον κρατισμό. Ας προτείνουμε την εμβάθυνση της δημοκρατίας με έναν συνδυασμό άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ας προτείνουμε επίσης ένα μοντέλο αποκεντρωμένης παραγωγής μαζί με την δημιουργία και άλλων μορφών αγοράς. Εκτός από ιδιωτικό και το δημόσιο υπάρχουν και άλλες μορφές ιδιοκτησίας και παραγωγής. Μια αποκέντρωση είναι πιο συμβατή με την κοινωνία της γνώσης και με τις οικολογικές επιταγές. Η μισθωτή εργασία αποτέλεσμα της κεντροποίησης μπορεί να γίνει η εξαίρεση. Πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που κάθε μια από μόνη της δεν είναι ανατρεπτική. Αθροιστικά όμως, από ένα σημείο και μετά έχουν επαναστατικό αποτέλεσμα.
* Ο Δημήτρης Σούρδης είναι Γραμματέας της οργάνωσης Π.Φαλήρου της ΔΗΜΑΡ
