Η Προοδευτική πολιτική προϋποθέτει σκέψη που υπερβαίνει τα όρια του συστήματος
του Δημήτρη Σούρδη*
Αν από τις πολιτικές πράξεις των κυβερνήσεων, εξαιρέσουμε όσες πηγάζουν από ιδιοτέλεια, διατήρηση ισορροπιών και «υποχρεώσεις», εκείνο που μένει περιορίζεται συνήθως σε διορθωτικές κινήσεις πολιτικών του παρελθόντος χωρίς ποτέ να περιλαμβάνεται το ευρύτερο πλαίσιο. Από αυτή την τακτική δεν φαίνεται να ξεφεύγει ούτε η (όποια) Αριστερά ανέλαβε κυβερνητικές ευθύνες. Στο μεταξύ επειδή «η ζωή συνεχίζεται», μόλις «κλείσει μία τρύπα» αναδύεται η επόμενη και κάποια στιγμή αργότερα ανοίγει ξανά η πρώτη παραπέμποντας στον μύθο του Σισύφου. Στα καθ’ ημάς αρκεί να θυμηθούμε το πλήθος των εκπαιδευτικών, ασφαλιστικών, φορολογικών κ.λπ. μεταρρυθμίσεων.
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι δεν πρέπει να διορθώνονται εσφαλμένες πολιτικές ή ότι η πολιτική δεν πρέπει να προσαρμόζεται στις αλλαγές που επιφέρουν άλλοι παράγοντες όπως π.χ. η τεχνολογία, η διεθνής συγκυρία κ.λπ.. Δεν μπορεί όμως να εξαντλείται σε απλές νομοθετικές και διοικητικές βελτιώσεις και να απουσιάζει παντελώς η οραματική πολιτική που θέλει να προσεγγίσει κάποιον απώτερο στόχο. Εδώ και πολλά χρόνια όμως, τα πολιτικά οράματα έχουν ξεθωριάσει και μαζί τους χάνεται και η λειτουργία τους ως ηθική κοινωνική πυξίδα που καθόριζε εκείνα τα (έστω και μικρά) βήματα της πολιτικής προς κάποια ιδεώδη ή και ουτοπική κοινωνική οργάνωση.
Φθάσαμε έτσι να κυριαρχούν οι απόψεις, ότι οι αλλαγές και οι πειραματισμοί πρέπει να αποφεύγονται αφού ενέχουν κινδύνους για την «κοινωνική μας οργάνωση που είναι ήδη η καλλίτερη δυνατή» και αφού βεβαίως «δεν υπάρχει εναλλακτική». Το παράδοξο εδώ είναι ότι ενώ οι θέσεις αυτές αποτελούν τον ορισμό του «συντηρητισμού», οι εκφραστές τους θεωρούν τους εαυτούς τους ως εκπροσώπους του «προοδευτισμού». Συχνά μάλιστα, η οραματική πολιτική λοιδορείται με ρήσεις όπως αυτή του παλαιού Γερμανού καγκελάριου Helmut Schmidt, ο οποίος σε παρατήρηση για την έλλειψη οράματος στην πολιτική του, απάντησε ότι «όποιος έχει οράματα (Visionen) να πάει στον γιατρό».
Όμως αυτή η πολυδιαφημισμένη ρήση είναι παραπλανητική. Ο Joseph Alois Schumpeter, ο αυστριακός οικονομολόγος, το γνώριζε αυτό όταν μιλούσε για «δημιουργική καταστροφή». Μόνον όταν εγκαταλειφθεί το επιτυχημένο μπορεί να προκύψει κάτι καλλίτερο.
* Μέλος της πολιτικής επιτροπής της Πράσινης Αριστεράς
