Του Νίκου Χρυσόγελου *
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε ένα πάγιο εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής χωρίς πλαφόν και χωρίς μπόνους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι αποτέλεσμα της βούλησης των πολιτών και όχι των «κόλπων» του εκλογικού συστήματος. Δεν υπάρχει κάποιο μαγικό εκλογικό σύστημα που θα αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα και την αποτυχία του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Όμως η απλή αναλογική θα διαμορφώσει σταδιακά μια νέα κουλτούρα πολιτικού διαλόγου και προγραμματικών συνεργασιών, συμμετοχικής δημοκρατίας και διεύρυνσης των δημοκρατικών θεσμών.
Είναι βέβαια και θέμα ισοτιμίας της ψήφου, δεν μπορεί η ψήφος προς το πρώτο κόμμα να μετράει παραπάνω από την ψήφο προς ένα κόμμα που δεν μπαίνει στη Βουλή ή προς ένα κόμμα που έρχεται δεύτερο ή πέμπτο. Το Σύνταγμα της Ελλάδας ορίζει ως θεμελιώδη αρχή την ισότητα των ελλήνων πολιτών κάτι το οποίο συνεπάγεται εκτός των άλλων και την ισοτιμία της ψήφου, δηλαδή κάθε ψήφος των πολιτών μετράει με τον ίδιο τρόπο. Στην πράξη αυτό παραβιάζεται κατάφωρα αφού μέχρι σήμερα εφαρμόζονται ακραίες διακρίσεις και ένα πλειοψηφικό σύστημα το οποίο χωρίζει τους ψηφοφόρους σε τρεις κατηγορίες:
– Στους ψηφοφόρους του πρώτου σε εκλογική δύναμη κόμματος, το οποίο παίρνει το λεγόμενο μπόνους των 50 εδρών. Σε αυτή την περίπτωση κάθε ψήφος πολίτη που κατευθύνθηκε στο πρώτο κόμμα μετράει ως 1,3 ψήφος και όχι ως 1 ψήφος.
-Στους ψηφοφόρους των κομμάτων που πέτυχαν ποσοστά άνω του 3%. Σε αυτή την περίπτωση κάθε ψήφος μετράει για κάτι μικρότερο από το 1, και ορισμένες έδρες από αυτά τα κόμματα μεταφέρονται στο πρώτο κόμμα μέσω του μπόνους.
-Στους ψηφοφόρους των κομμάτων που δεν μπήκαν στην Βουλή εξαιτίας του ορίου εισόδου στο 3%. Οι ψήφοι αυτών των πολιτών μετράνε μηδέν (Ο) ως προς τα κόμματα που ψήφισαν, και ακόμα χειρότερα μεταφέρονται σε άλλα κόμματα, και πιο συγκεκριμένα μέσω του μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα (η κυβέρνηση με την πρότασή της θέλει να μεταφέρονται στον συνασπισμό κομμάτων που θα σχηματίζει κυβέρνηση).
Η όποια σταθερότητα των κυβερνήσεων βασίζεται έτσι στα κόλπα του εκλογικού νόμου. Αρκεί ένα κόμμα να πάρει έστω και μια ψήφο παραπάνω από το δεύτερο για να πάρει ως μπόνους 50 έδρες! Και επίσης, ο σημερινός εκλογικός νόμος μεταφέρει τις ψήφους πολιτών από το κόμμα που ψήφισαν σε άλλο κόμμα! Αν υπολογίσουμε και την μεγάλη πλέον αποχή οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων είναι απόλυτα μειοψηφικές στην κοινωνία.
Στις τελευταίες εκλογές το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που βρέθηκαν εκτός Βουλής και της αποχής ξεπέρασε το 50%. Η κυβερνητική πλειοψηφία εκλέχτηκε στην πραγματικότητα από το 19,57% του πραγματικού εκλογικού σώματος αλλά διαθέτει το 51% των βουλευτικών εδρών! Το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 ήταν 6,5%, ενώ σε προηγούμενες εκλογές είχε ξεπεράσει το 15%. Οι ψηφοφόροι αυτών των κομμάτων δεν εκπροσωπούνται στη Βουλή εξαιτίας και του εκλογικού νόμου. Με παρόμοια εκλογικά συστήματα φιμώνετε ένα σημαντικό ποσοστό του εκλογικού σώματος!
Η υιοθέτηση ενός εκλογικού συστήματος απλής αναλογικής που συνδυάζεται όμως και με κατάργηση του ορίου του 3% αποτελεί όχι μόνο πράξη αποκατάστασης της ισοτιμίας της ψήφου των πολιτών αλλά και σημαντικό κίνητρο για να αλλάξουν τα κόμματα αλλά και για να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα εκείνοι οι συμπολίτες, εκείνες οι συμπολίτισσες που επιλέγουν την αποχή. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για την χρηματοδότηση των κομμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, θα πρέπει όλα τα κόμματα που συμμετέχουν σε εκλογές και εφόσον τηρούν συγκεκριμένες δημοκρατικές διαδικασίες να χρηματοδοτούνται με ένα συγκεκριμένο ποσό ανά ψήφο που λαμβάνουν.
Απέναντι σε όσους/ες υποστηρίζουν ότι η απλή αναλογική θα οδηγήσει σε ακυβερνησία και αστάθεια, θέλουμε να αντιτείνουμε ότι το αποτέλεσμα των εκλογών πρέπει να διαμορφώνεται με βάση τις επιλογές των πολιτών κι όχι με τα «κόλπα» του εκλογικού συστήματος. Ναι, συμφωνούμε ότι η απλή αναλογική δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωριστά από το ευρύτερο πολιτικό, δημοκρατικό και συνταγματικό πλαίσιο και την πολιτική κουλτούρα. Απαιτούνται λοιπόν ευρύτερες αλλαγές, τις οποίες και υποστηρίζουμε. Η απλή αναλογική είναι ένα εκλογικό σύστημα, που για να αποδίδει, να είναι αποτελεσματικό και να οδηγεί σε πολιτικές λύσεις πρέπει να στηρίζεται σε:
– Μια διοίκηση που έχει συνέχεια και αποτελεσματικότητα, δεν αποτελεί τρόπαιο κάθε φορά του κόμματος ή των κομμάτων που κερδίζουν την πλειοψηφία. Απαιτείται, λοιπόν, απεξάρτηση της διοίκησης από τα κόμματα.
– Κόμματα που λειτουργούν δημοκρατικά και δεσμεύονται από προγράμματα. Μέχρι σήμερα τα ελληνικά κόμματα αποδεικνύονται μεγάλοι παραμυθάδες, άλλα λένε πριν τις εκλογές ή όταν είναι εκτός κυβέρνησης και άλλα κάνουν όταν μετέχουν στην κυβέρνηση.
– Ένα συνταγματικό και πολιτικό πλαίσιο που δίνει σοβαρό ρόλο στην κοινωνία των πολιτών και δεν διασφαλίζει το μονοπώλιο της πολιτικής στα κόμματα και μόνο. Μια τέτοια αλλαγή στον πυρήνα του πολιτικού συστήματος θα πρέπει να δίνει έμφαση στην πρωτοβουλία των πολιτών ακόμα και ως προς την δυνατότητα υποβολής προτάσεων νόμου ή απόρριψης μετά από δημοψήφισμα ενός νόμου, καθώς και στην διενέργεια δημοψηφισμάτων είτε με πρωτοβουλία ενός αριθμού πολιτών είτε με πρωτοβουλία της Βουλής, όχι μόνο με πρωτοβουλία της κυβέρνησης. Δημοψηφίσματα θα πρέπει να μπορούν να πραγματοποιηθούν τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο (στο σύνολο της ΕΕ την ίδια μέρα), όσο και σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για όλα τα θέματα εκτός από αυτά που διασφαλίζονται από τα θεμελιώδη δικαιώματα. Όμως για να έχουν βαρύνοντα λόγο τα δημοψηφίσματα και να μην εκφυλιστούν πρέπει να υπάρχουν δεσμευτικές προϋποθέσεις αλλά να είναι συμφωνημένος και ο τρόπος με τον οποίο διεξάγονται αυτά, ώστε να μην μετατρέπονται σε καρικατούρες λαϊκής έκφρασης. Μεταξύ άλλων τα ερωτήματα που τίθενται θα πρέπει να είναι κατανοητά στους πολίτες ερωτήματα, να τηρούνται πάγιες διαδικασίες ως προς τον χρόνο και τον τρόπο διεξαγωγής, που διασφαλίζουν ουσιαστικό και ισότιμο διάλογο. Υπάρχει σοβαρή εμπειρία σε ευρωπαϊκό επίπεδο που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να διαμορφώσουμε ένα αξιόπιστο πλαίσιο στη χώρα μας.
– Ένα νέο μοντέλο κοινοβουλευτικής λειτουργίας που αφενός υποχρεώνει σε διαβούλευση με την κοινωνία, διαφάνεια και συνεχή λογοδοσία των βουλευτών και των κομμάτων κι αφετέρου δίνει ουσιαστικό ρόλο στους βουλευτές (τόσο στην προετοιμασία και υποβολή σχεδίων νόμου όσο και γενικότερα στην διαμόρφωση των πολιτικών), ενώ απαγορεύει τη διαγραφή βουλευτών από τον αρχηγό και εν γένει μέσω αντιδημοκρατικών διαδικασιών λόγω διαφοροποίησής τους σε νομοθετικό έργο.
– Αποσύνδεση της εκλογής προέδρου της δημοκρατίας από την πρόωρη προσφυγή σε εκλογές. Η σχετική νομοθεσία σήμερα εμπλέκει την εκλογή του προέδρου με τακτικές κινήσεις των κομμάτων που στοχεύουν στην διενέργεια πρόωρων εκλογών.
*Συμπρόεδρος των ΠΡΑΣΙΝΩΝ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ,πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων
Via : www.presspublica.gr
