Από τις βασικές μορφές του νέου αριστερού κινήματος «Εγερθείτε» της Γερμανίας, αλλά και από τους πλέον οξυδερκείς κριτικούς του τεχνοκρατικού ευρωπαϊκού εγχειρήματος, ο Βόλφγκανγκ Στρεκ εκφράζει τη βεβαιότητα ότι είμαστε μπροστά σε μια νέα και σοβαρότερη κρίση και επενδύει τις ελπίδες του στη συμμετοχή, στην αυτο-οργάνωση και στην αποκέντρωση των προσπαθειών των «από κάτω», για την ανοικοδόμηση των κοινωνικών θεσμών και υποδομών.
● Αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη είναι ότι η Ακροδεξιά θέτει την πολιτική ατζέντα και τα υπόλοιπα κόμματα την ακολουθούν, έτσι ώστε όλο το πολιτικό φάσμα να μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Πώς μπορούν οι προοδευτικές δυνάμεις να αντισταθούν σ’ αυτή την τάση;
Πρέπει να θυμούνται τι ακριβώς εκπροσωπούν. Τα κόμματα της Κεντροαριστεράς τη δεκαετία του 1990 συνυπέγραψαν την παγκοσμιοποίηση του Τρίτου Δρόμου. Αυτό είχε ως συνέπεια να παραδώσουν τη διαχείριση των εθνικών τους οικονομιών και την εθνική τους κυριαρχία στις αγορές, ενώ καλούσαν τους ψηφοφόρους τους να «συντονιστούν» όσο καλύτερα μπορούσαν με τον διεθνή ανταγωνισμό και την εθνική φιλελευθεροποίηση, επειδή δεν μπορούσαν πλέον να τους βοηθήσουν.
Στην πραγματικότητα, όταν οι πρώην ψηφοφόροι τους απαίτησαν περισσότερη ή νέα προσοχή, αντιμετωπίστηκαν συχνά με περιφρόνηση, την ίδια ώρα που τα παλαιά τους κόμματα προτιμούσαν και προσπαθούσαν να υπηρετήσουν τη νέα «κοσμοπολίτικη» μεσαία τάξη των μεγάλων πόλεων. Οι προοδευτικοί σήμερα πρέπει να θυμούνται τα συμφέροντα και τα παράπονα του φτωχότερου μισού του πληθυσμού.
● Το νέο διακομματικό κίνημα «Εγερθείτε» (Aufstehen) έχει μια αριστερή κοινωνική ατζέντα, αλλά υιοθετεί μια πιο σκληρή στάση στο μεταναστευτικό, απορρίπτοντας την πολιτική των «ανοιχτών συνόρων». Πολλοί επικριτές της πολιτικής του λένε ότι αυτό συνιστά μια συνθηκολόγηση με την ιδεολογία του ακροδεξιού AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία), με στόχο να προσελκύσει ψηφοφόρους του. Ποια είναι η άποψή σας;
Αυτό είναι εντελώς ανοησία και μάλιστα προσβλητική! Πρώτον, ποια «πολιτική ανοιχτών συνόρων» εννοείτε; Αυτή της Μέρκελ, η οποία πληρώνει τον Ερντογάν για να κρατά τους πρόσφυγες να μην περάσουν τη Μεσόγειο;
Τα «ανοιχτά σύνορα» είναι μια ουτοπική ιδέα, και όχι πολιτική, ενός αδύναμου τμήματος της φιλελεύθερης Αριστεράς, το οποίο ενθαρρύνεται από τα ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και των κεντρικών ΜΜΕ, επειδή διασπά τα προοδευτικά κόμματα. Η συζήτηση περί «ανοιχτών συνόρων» οδηγεί τους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης στην αγκαλιά της νέας Δεξιάς και συνεπώς αδυνατίζει τις προοδευτικές δυνάμεις.
Το «Εγερθείτε» απαιτεί μια εκ θεμελίων μεταρρύθμιση των μεταναστευτικών νόμων, η οποία θα τους καθιστά δίκαιους και πολιτικά βιώσιμους. Τα κόμματα του Κέντρου στη Γερμανία, όπως και αλλού, δεν έχουν προσπαθήσει ποτέ σοβαρά να βάλουν τέλος στο απόλυτο χάλι που επικρατεί νομικά και πρακτικά στο μεταναστευτικό σήμερα και με αυτόν τον τρόπο καλλιεργούν τον φόβο στους ανθρώπους, οι οποίοι πηγαίνουν για προστασία στη Δεξιά.
● Το κίνημα «Εγερθείτε» συγκρίνεται με παρόμοια κινήματα στη Γαλλία (όπως η «Ανυπότακτη Γαλλία» του Μελανσόν) και στη Βρετανία (όπως το κίνημα «Momentum» του Τζέρεμι Κόρμπιν). Ωστόσο, αυτά είναι πραγματικά κινήματα βάσης, ενώ το «Εγερθείτε» έχει δημιουργηθεί από εξέχοντες πολιτικούς της κεντρικής σκηνής από τα πάνω. Τι λέτε γι’ αυτό;
Είναι η Σάρα Βάγκενκνεχτ μια πολιτικός «της κεντρικής σκηνής»; Πράγματι χρειάζεσαι ανθρώπους που θα πάρουν την πρωτοβουλία, γιατί χωρίς οργάνωση δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική.
Την ίδια ώρα, χωρίς ισχυρή συμμετοχή από τα κάτω, δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική αλλαγή. Ας δούμε πώς θα τα πάει αυτό το εγχείρημα. Στις πρώτες εβδομάδες περισσότεροι από εκατό χιλιάδες άνθρωποι γράφτηκαν υποστηρικτές του.
Είναι περίεργοι για το τι μπορεί να κάνει ο νέος αυτός σχηματισμός. Θα συνιστούσα και οι Ευρωπαίοι να έχουν αυτή την περιέργεια. Εάν πρόκειται τα πράγματα να πάνε καλύτερα στην Ευρώπη, βασική προϋπόθεση είναι μια ουσιαστική πολιτική αλλαγή στη Γερμανία. Το SPD (το Σοσιαλιστικό Κόμμα) οδεύει προς την πολιτική ασημαντότητα και μάλλον θα καταλήξει σαν το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας και τους Σοσιαλιστές στη Γαλλία.
Εάν δεν θέλουμε το AfD ως μοναδική εναλλακτική λύση στη σημερινή κυβέρνηση, θα πρέπει να ευχηθούμε να πετύχει το «Εγερθείτε».
● Δέκα χρόνια μετά την κρίση του 2008 και οι διαχωρισμοί στο εσωτερικό της ευρωζώνης είναι βαθύτεροι από ποτέ. Πώς φαντάζεστε το μέλλον της Ε.Ε. και, επιπροσθέτως, πιστεύετε ότι είναι πιθανή μια νέα, χειρότερη, κρίση;
Πιστεύω απολύτως ότι μια νέα βαθύτερη κρίση δεν είναι απλώς πιθανή, αλλά σχεδόν σίγουρη. Πιστεύω επίσης ότι το παλιό μοντέλο της ευρωπαϊκής ενοποίησης -μια συγκεντρωτική ομοιόμορφη κυβέρνηση στην Ευρώπη ως όλον, με μια τεχνοκρατική γραφειοκρατία στις Βρυξέλλες που δεν λογοδοτεί και με ένα μυστικοπαθές Συμβούλιο που κυριαρχείται από δύο χώρες, τη Γερμανία και τη Γαλλία- έχει αποτύχει.
Σήμερα, η Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται σε θεμελιώδη αντίθεση με το κέντρο, ο Νότος στενάζει υπό το ευρώ και στη Δύση η Βρετανία αποχωρεί από την Ε.Ε. Χρειαζόμαστε μια νέα αντίληψη για την ευρωπαϊκή ενότητα, γιατί η παλαιά προκαλεί ευρωπαϊκές διαιρέσεις.
Αυτή η νέα αντίληψη πρέπει να είναι μια αντίληψη οριζόντιας και αυτόνομης συνεργασίας ανάμεσα σε κυρίαρχα δημοκρατικά έθνη-κράτη, με μια «μεταβλητή γεωμετρία» συμμετοχής σε κοινά σχέδια, από τα οποία επωφελούνται όλες οι συμμετέχουσες χώρες.
Το γαλλογερμανικό όνειρο διακυβέρνησης από ένα κέντρο –στην πραγματικότητα ένα ευρωπαϊκό υπερ-κράτος κυριαρχούμενο από τον γαλλογερμανικό πυρήνα– είναι δηλητηριώδες για την ειρήνη και την ευημερία της Ευρώπης.
● Οι Ευρωπαίοι δανειστές και η ελληνική κυβέρνηση εκφράζουν ικανοποίηση για το τέλος των μνημονίων και τη δυνατότητα εξόδου της Ελλάδας στις αγορές. Πιστεύετε ότι η λύση που δόθηκε ήταν αποτελεσματική ή απλώς μετέθεσε το πρόβλημα για το μακρινό μέλλον;
Γνωρίζετε την απάντηση. Δεν έχω ιδέα –και κανείς δεν έχει– για το εάν η Ελλάδα θα μπορεί πράγματι στο μέλλον να δανείζεται από τις αγορές κεφαλαίου με λογικά επιτόκια. Ομως για μένα δεν είναι αυτό το σημαντικότερο θέμα.
Το θέμα του χρέους έχει υπερεκτιμηθεί επειδή είναι προς όφελος των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών, ενώ το θέμα της ανταγωνιστικότητας, το οποίο είναι προς όφελος του ελληνικού λαού, έχει υποτιμηθεί.
Το ερώτημα είναι εάν η Ελλάδα θα είναι ικανή να αναπτυχθεί οικονομικά υπό ένα γερμανικού τύπου σκληρό νόμισμα. Αυτό είναι υπό αμφισβήτηση. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, οι ανισότητες ανάμεσα στα μέλη της ευρωζώνης θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Δεν θα φτάσει η Ελλάδα τους υπόλοιπους, αντίθετα το χάσμα θα μεγαλώσει.
Πολλοί το γνωρίζουν αυτό ήδη, αλλά δεν το συζητούν, επειδή ελπίζουν σε κάποιου είδους δημοσιονομικές ή άλλες μεταφορές από τον Βορρά στον Νότο, αλλά και στην Ανατολή. Αυτό ωστόσο δεν θα συμβεί, εξαιτίας της εκλογικής αντίδρασης στον Βορρά, τώρα περισσότερο από ποτέ. Η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη για να χρηματοδοτηθεί μόνο από τη Γερμανία, ειδικά στον βαθμό που η Γαλλία δεν θα μπορεί να μοιραστεί αυτό το βάρος.
● Σε μια εποχή αβεβαιότητας και επισφάλειας για την πλειονότητα της κοινωνίας, πώς μπορούμε να παλέψουμε ενάντια στην ηττοπάθεια και την απελπισία, προσφέροντας στους ανθρώπους έμπνευση και ελπίδα;
Η απάντηση είναι δράση, αυτο-οργάνωση και αυτοβοήθεια από τα κάτω, σε μια προσπάθεια αποκεντρωμένης ανοικοδόμησης των κοινωνικών θεσμών και των κοινωνικών υποδομών μετά τις καταστροφές της κρίσης.
Αυτό το έργο θα είναι δύσκολο και η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη. Πρέπει να ελπίζουμε για τη σοφία της βιωμένης δημοκρατίας σε δύσκολους καιρούς. Δεν υπάρχει κάτι άλλο για το οποίο να ελπίζουμε.
Ποιος είναι
Ο Βόλφγκανγκ Στρεκ έχει γεννηθεί το 1946 στο Λέγκεριχ της Γερμανίας και από το 1995 έως το 2014 ήταν διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τη μελέτη των Κοινωνιών. Εχει διδάξει στα Πανεπιστήμια του Γουισκόνσιν, της Φρανκφούρτης και του Μπίλεφελντ, ενώ συμμετέχει σε πολλές διεθνείς ερευνητικές επιτροπές και έχει τιμηθεί επανειλημμένως για το έργο του. Τελευταίο του βιβλίο στα ελληνικά είναι το «Κερδίζοντας χρόνο: η καθυστερημένη κρίση του δημοκρατικού καπιταλισμού», εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2016.
Via : www.efsyn.gr
